|     67 zenbakia, 1984ko ekaina [faksimilea PDF formatuan]

aurrekoa | hurrengoa

 

II.
KABALZAR ETA BERE FAMILIA

 

XVIII. mendea

Campan-Latsague bilduma

Baionako euskal erakustegia, 24. eskuzkribua.

 

        (Zamariz jin)

 

SATAN

 

        I

Jente hunak, jiten niz

furia handi batetan,

libertimentu egin nahiz,

herri maitagarri huntan.

 

        II

Konprenitu uken dut

zeluko izarretarik,

egun izan oixar ziala

okasione propirik.

 

        III

Sinuek erakutsi deitade

lehen artikulian,

zaharrak amurus direla

bixisto den urtian.

 

        IV

Ordian amurus hau diza

lau urterentako,

hartakoz dira emaztiak

beti amurus oro.

 

        V

Benus izarra beita

ustiraleko sinua,

ordian sorturik dirade, arauz

plaza huntako emazte guziak.

 

        VI

Eta partikularki

dendari bilo zuritiak,

hurak dirade, hurak

amurus eratiak.

 

        VII

Haietarik inprimatu dut

egunko solasa,

ikusiren tuzie urtia gabe,

astuak laur hazka.

 

        VIII

Bena, orai behar dut igan

triate huntan gaina,

eta hanti examinatu

egunko gure lana.

 

        (Igan triatila eta so

        orotararat eta jar

        kaideran eta pentsaketan,

        jaiki eta mintza)

 

        IX

Lan sobera dut egun,

nihaurek egiteko,

amens bi mitil behar nutuke

trabailu horier hasteko.

 

        X

Ukeiten badut mitil hunik,

eginen dugu solas,

ene fedia bestela

flor eta pas.

 

        (Dantza Satan.

        Jupiter eta Buljifer jin zamariz)

 

BULJIFER

 

        XI

Satan, zer duzu erraiteko,

Baduzia mitil beharrik?

Gu prest presta gutuzu,

akordatzen girelarik.

 

        XII

Hau duzula, Jupiter

oro maleziaz betia,

ni alors, Buljifer,

ezpeitut ene paria.

 

        XIII

Gu zureki akordatzen bagira

ikusiren duzu klarki,

mundia oro trublatzen

gure magia handiaki.

 

SATAN

 

        XIV

Hik zer diok, Jupiter,

ala eztuk mihirik?

Eman ezadak bi arrapostu,

hire finezien handietarik.

 

JUPITER

 

        XV

Etzitiala, estona, jauna,

ni ez mintzaturik ere,

eruak baizi eztira mintzatzen,

arrazurik batere gabe.

 

        XVI

Har gitzazu zureganat,

hor elestaturen gira,

eta igaiteko lehenik,

eman ezaguzu eskia.

 

        (Igan triatila lehenik, Jupiter,

        Buljifer erdian, Satan jarririk)

 

SATAN

 

        XVII

Jaunak erran ezadazie,

zer behar duzien soldata,

gero lanari hasteko,

janen dugu arraultze muleta.

 

BULJIFER

 

        XVIII

Jauna, nik behar dit

egunian hogei libera,

beste hogei eztrena

egun oroz neskatila bat puntzela.

 

        XIX

Bena, egun oroz kanbio

behar tizut gero,

nik zerbutxa eta

arrastak zientako.

 

JUPITER

 

        XX

Nik behar diket ehun mando,

manduak urrez ferraturik,

munduz mundu ebilteko,

kukuso bat zelataturik.

 

        XXI

Kukuso hura ezarriren dit

manduen aitzinian,

eta nihau bragaturen

mundu ororen artian.

 

        XXII

Kukuso harek ukanen beitu,

karruxaren betia hume

zu propi zirateko,

haien gobernazale.

 

        XXIII

Satifaturen zutugu,

horik ukeiten batugu,

mintza zite klarki,

bestela juan behar dugu.

 

SATAN

 

        XXIV

Jaunak, ukenen tuzie,

galtatiak oro,

dugun aire bat dantza,

lanari hasteko.

 

        XXV

Neskatila puntzelez, aldiz,

bermatzen nitzaizie,

zeren puntzela direla orok

zin eginen deizie.

 

        XXVI

Sun egiliak emazie,

airerik fierrena,

uduri zait, ene mitilek

oro badakitzela.

 

        XXVII

Alo, ene mitilak, alo,

behar duzie dantzatu,

ezpaduzie hutsik egiten

gero untsa aialtu.

 

        (Sonu. Dantza eta mintza Buljifer.

        Satan jarririk, so.)

 

BULJIFER

 

        XXVIII

Satan, kontent zira

gure dantzako airiaz?

Zu ere ari zite gureki,

zure jakitate guziaz.

 

SATAN

 

        XXIX

Vollaki fet, jaunak,

arren gitian dantza,

lehen huts egiten dinak

pitxerra paka.

 

        XXX

Bena kredi ez arjant kontant

paye tririk eta trank,

ez egin hutsik

ezpeita [...] hanbat.

 

        (Dantza eta retira. Jalki Kabalzar

        emaztia, semia eta alaba.)

 

AITA

 

        XXXI

Ene haurrak, behar dugu

menagu hun bat hartu,

ene egitekuetan ziek ere,

orai behar naizie laguntu.

 

        XXXV

Etzirik ene ariko

zien date profeitia,

ene tenpora igaranen da,

etzitaiela trunpa.

 

        XXXIII

Zuk ere behar dereku,

exenplu huna erakutsi,

gure haurrak behar tizugu

bide hunian ezarri.

 

AMA

 

        XXXIV

Hik ere semia,

behar duk aita sinetsi,

eta obedient izan

hunen erranetan beti.

 

        XXXV

Etzaizie gaizki juanen

behatzen bazirie guri,

guk ezteiziegu emanen

exenplu hunik baizi.

 

SEMIA

 

        XXXVI

Ene aita eta ama horik oro,

ezinago untsa dutuzu,

bena gazte nizano ni ere,

nahi nuzu libertitu.

 

        XXXVII

Ene gazte laguneki

libertiturik ere zunbait aldiz,

aita eztit uste baduzun,

planitzeko arrazurik.

 

AITA

 

        XXXVIII

Enuk plaini deusetan,

enezala kexa erazi,

eztukek hire profeitia,

eta ene erranetan bai.

 

SEMIA

 

        XXXIX

Zu kexaturik [...]

ematzia dukezu [...]

balinba enaiz [...]

uzkian zehatu [...]

 

ALABA

 

        XL

Anaie eztuk [...]

gisa hortan [...]

hunek gure [...]

behar diagu [...].

 

AITA

 

        XLI

Bai, ene alaba segurki,

zien profeitia duken,

ene obedient izaten bahiz

ehitzait ahatzeren.

 

AMA

 

        XLII

Ene haurrak, behar duzie

zien aita obeditu,

zuk, ene gizona

exenplu hunik emezu.

 

        XLIII

Utzirik ele horik oro

hotx barazkaitera,

horiek eztizie dudarik,

gure obedient izatera.

 

        (Retira oro.

        Semia jalki eta mintza.)

 

SEMIA

 

        XLIV

Ene aitak, nahi nunduke

ni orai korrejitu,

nik eztut haren abisen beharrik,

bera nahi ezpada zuhurtu.

 

        XLV

Bera beti ostatian,

jokian eta hordi,

eta ni ez nahi

libertitzen ikusi.

 

        XLVI

Eginen dut ene gisa,

harek egiten dian bezala,

libertitu nahi niz, ja

ene lagunekila.

 

        (Paseia.

        Jalki Sataneria buruz.)

 

SATAN

 

        XLVII

Arrazu duk hortan hik,

behar diagu libertitu,

tenpora bertan jinen duk,

nahi beikirate pusatu.

 

        XLVIII

Eginik ere guk

[...] bait pelota partida

[...] erran behar du

[...] kanbia.

 

BULJIFER

 

        IL

[...] libertitu

[...] behar diagu

[...]

[...]

 

        L

[...] -n

[...] -reki

[...] -ren gutuk

[...] -ki.

 

JUPITER

 

        LI

Etzitaiela kanbia,

men deseinetarik,

ni beti izanen niz,

zien adiskide maite.

 

        LII

Lagunturen zutiet

solaz orotarat nik,

eta libertituren gira

nun nahi helturik.

 

SEMIA

 

        LIII

Zin egiten deitziet

bi besuak goititurik,

ziek nahi duziena eginen dudala,

nun nahi helturik.

 

SATAN

        LIV

Hola, to!

Jarraiki adi desein horri

nik emanen derat ostatu,

etxerik nahi bahai aitak idoki.

 

BULJIFER

 

        LV

Baita nik lagunturen

plazaz plaza libertitzen,

jentek zer nahi beita,

gure kuntre erran dezen.

 

JUPITER

 

        LVI

Nik eginen dut su hunik

zien karesatzeko,

plazer eginen beiteizie

trono hartan sartzeko.

 

        (Soné, Semia retira. Bestiak dantza,

        eta retira gero. Jalki Kabalzar eta

        paseia. Ama buruz.)

 

KABALZAR

 

        LVII

Erran nun da gure semia,

eztei [...] etxerat ageri,

eztugu [...] ukenen hareganik,

otian [...] gu baizi.

 

        LVIII

Koki pergut hura,

hunbait ostatian bada,

arreta hori hala bada,

dolutia izanen dun.

 

AMA

 

        LIX

Egorri zite ixilik gizona,

ez gisa hortan nigana,

dugun etxenko suia

bere hausaz tapa.

 

        LX

Hotx, emazu barnerat

ele horik utzirik,

behar dizugu pazenzia hartu,

gure tenporaz oriturik.

 

KABALZAR

 

        LXI

Ixilik utzi nezan, no!

Apo ezdeus inbizila,

hiregati eginen eginen dîne

haurrek nahi diena.

 

AMA

 

        LXII

Ingoiti etxea duzu,

Hotx, emazu gere,

ene amurekati, otoi,

aldi huntan berere.

 

        (Retira biak.)

 

aurrekoa | hurrengoa